Bajki, baśnie i legendy to dobry pretekst do rozmów o sztuce, a także o trudnym i niezwykle ważnym procesie komunikowania się.
Bajki, baśnie i legendy były tematem projektu, w którym tworzyły przestrzeń do  dyskusji o rzeczach ważnych i do poszukiwania  odniesień do współczesnego świata. […] Baśnie, mity i legendy, jak pisze Clarissa Pinkola Estes, dają nam zdolność rozumienia, która tak wyostrza wzrok, że dostrzegamy ścieżkę przetartą przez pierwotną naturę i podążamy nią. Wskazówki zawarte w takich opowieściach i legendach dodają pewności, że ścieżka się nie urwie, nie zaniknie, ale będzie prowadzić coraz dalej i dalej, do głębokiej mądrości. […][1]

Edukacja we współczesnym świecie staje przed nowymi wyzwaniami i koniecznością wprowadzenia zmian w dotychczasowym sposobie porozumiewania się. Sztuka komunikowania się nauczyciela i ucznia jest podstawą procesu kształcenia i wychowania. Pozwala osiągać cele edukacyjne, dostrzegać  indywidualny potencjał ucznia, rozwijać twórcze możliwości i kształtować umiejętności wspólnego działania w różnego typu sytuacjach.

Baśnie ze swoim bogactwem znaczeń i symboli, pozwalają nauczycielowi wykorzystać zawarte w nich treści dla wspierania procesu rozwoju dziecka i kształcenia umiejętności dobrego komunikowania się. Wyrażanie zawartych w baśniach treści przez sztukę i szeroko rozumiane działania twórcze stwarza możliwość  indywidualnego postrzegania  otaczającej rzeczywistości
w odniesieniu do baśniowych wyzwań i zagrożeń, ciągle aktualnych we współczesnym świecie. Może to stanowić istotne wsparcie w poszukiwaniu własnej drogi w procesie indywidualnego i twórczego rozwoju.

Każde z dziesięciu projektowych spotkań z nauczycielami było poświęcone wybranej baśni lub legendzie, które stanowiły motyw przewodni do  przekazania wybranych treści pedagogicznych. Na prowadzonych w formie warsztatów spotkaniach  realizowano różnego rodzaju zadania plastyczne przy wykorzystaniu różnorodnych  środków artystycznego wyrazu.

Autorami ciekawych a czasem niezwykłych prac plastycznych prezentowanych na wystawie są uczniowie różnego typu szkół podstawowych z trzech województw: lubelskiego, podlaskiego i warmińsko-mazurskiego. Prace są twórczą interpretacją baśniowych postaci, zdarzeń a także środków artystycznego wyrazu omawianych w czasie projektu, a następnie przekazanych przez uczestników ich uczniom podczas  zajęć plastycznych.

Ewa E. Muszyńska

[1] Clarissa Pinkola Estes, Biegnąca z wilkami, Wyd. Zyska i S-ka, Poznań 2001.

Projekt NCBiR „Bajki, baśnie i legendy jako motyw do rozmów o sztuce w procesie kształcenia”  jest finansowany w ramach działania 3.1 Kompetencje w szkolnictwie wyższym, oś priorytetowa III Szkolnictwo wyższe dla gospodarki i rozwoju programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020. Numer umowy POWR.03.01.00-00-T219/18.

Realizowany przez Studium Pedagogiczne warszawskiej ASP – Ewę E. Muszyńską – kierownika merytorycznego projektu – i Berenikę Zimończyk.

Projekt „Bajki, baśnie i legendy jako pretekst do rozmów o sztuce w procesie kształcenia” ma na celu podniesienie kompetencji nauczycieli plastyki ze szkół podstawowych (50 osób) poprzez udział w warsztatach prowadzonych przez pracowników naukowo-dydaktycznych Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie oraz specjalistów-absolwentów ASP w zakresie sztuk plastycznych. Projekt zakłada zorganizowanie dwóch rocznych cykli warsztatów. W ramach każdego cyklu odbędzie się dziesięć 2-dniowych spotkań, obejmujących łącznie 180 godzin zajęć dydaktycznych.

Celem warsztatów jest przekazanie wiedzy z zakresu zarówno pedagogiki (z naciskiem na kwestie dotyczące komunikacji nauczyciel-uczeń), jak również technik plastycznych (głównie w praktyce), a także zorganizowanie spotkanie spotkań ze specjalistami z poszczególnych obszarów sztuk pięknych.

Motywem przewodnim warsztatów i organizowanych spotkań będą bajki, baśnie i legendy, dające możliwość interesującej interpretacji współczesnego świata, w tym jego zagrożeń, z jednoczesnym odniesieniem do sztuki jak i szeroko rozumianych działań twórczych – przede wszystkim poprzez nabycie praktycznych umiejętności zastosowania technik plastycznych w późniejszej samodzielnej pracy z uczniami.

Każde z dziesięciu spotkań  jest poświęcone wybranej baśni lub legendzie, która  stanowi motyw przewodni warsztatu. Ćwiczenia plastyczne stanowią naturalne rozwinięcie oraz uzupełnienie treści pedagogicznych, wykorzystują język plastyki i środki wyrazu artystycznego do realizacji różnego rodzaju szkolnych zadań w pracy z uczniami. Każde ćwiczenie dodatkowo zobowiązuje nauczyciela do realizacji, w ramach pracy własnej, określonego zadania ze  swoimi uczniami w klasie/szkole i przedstawienia na następnym spotkaniu dokumentacji zdjęciowej, filmowej lub prac potwierdzających wykonanie  zadania.

Przy realizacji w/w zadań plastycznych nauczyciele wykorzystywać będą różnego rodzaju techniki plastyczne, z którymi zapoznają się w czasie warsztatów realizowanych  w ramach projektu. Ułatwią one realizacje zadań plastycznych z uczniami w macierzystych szkołach i placówkach pokazując inne, często nieznane możliwości wykorzystania, zastosowania i pozyskiwania materiałów plastycznych. Prace uczniów prezentowane przez nauczycieli na każdym spotkaniu pozwolą na wymianę indywidualnych doświadczeń i staną się inspiracją do dalszych, twórczych działań nauczycieli w czasie zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych.

Zajęcia plastyki prowadzone w szkole w czasie których wykorzystywane są różnego rodzaju materiały, techniki i technologie będą interesującym doświadczeniem dla uczniów, będą wspomagać rozwój umiejętności wspólnej pracy przy realizacji  różnego rodzaju zadań nie tylko o charakterze plastycznym. Projekt zakłada,  że twórcza  aktywność dzieci i młodzieży wspierana przez nauczycieli w ich macierzystych placówkach będzie wykorzystywana na rzecz rozwoju lokalnej społeczności. Sztuka posługuje się uniwersalnym językiem, który pozwala przekazać odbiorcy ważne treści poprzez nawiązanie do indywidualnych doświadczeń wywodzących się  zazwyczaj z tradycji i kultury najbliższego otoczenia. Wszystkie prace przekazane przez nauczycieli będą przedmiotem oceny jury/komisji składającej się z dydaktyków Akademii Sztuk Pięknych. Wybrane prace podzielone według typu, tematu i grup wiekowych zostaną zaprezentowane na wystawie, która będzie podsumowaniem cyklu spotkań z nauczycielami  plastyki. Wystawie towarzyszyć będzie katalog informujący o całym projekcie i jego realizacji.

W marcu 2019 r. rozpoczęła się realizacja projektu, a w listopadzie odbyły się ostatnie z cyklu 10 spotkań I edycji projektu.

Uczestniczki warsztatów opowiedziały o projekcie w RDC (16.11.2019)

Od marca do listopada 2019 roku odbyło się dziesięć spotkań. Prace powstałe w czasie warsztatów można zobaczyć w nowym budynku warszawskiej ASP (Wybrzeże Kościuszkowskie 37/39, I piętro). Wystawa potrwa do 10 stycznia 2020 roku.